Nikos LoupakisΚαθώς το ηλεκτρικό αυτοκίνητο, στις πιο διαφορετικές μορφές του, χρειάζεται απαραιτήτως λίθιο (Li) για τις μπαταρίες του (Li-ion), η σημασία αυτού του ορυκτού μετάλλου – αλκαλίου – για την παγκόσμια οικονομία παίρνει άλλες διαστάσεις.
Η παγκόσμια αγορά του λιθίου αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Μιλώντας με τη γλώσσα των αριθμών, μεταξύ 2008 και 2018, η ετήσια παραγωγή του αυξήθηκε από 25.400 σε 85.000 τόνους. Αξίζει όμως να σημειώσουμε ότι το λίθιο δεν είναι κάτι άγνωστο – υπάρχει στην καθημερινότητά μας εδώ και χρόνια, αφού χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια στις μπαταρίες των φορητών υπολογιστών και των κινητών τηλεφώνων, καθώς και στη βιομηχανία γυαλιού και κεραμικών. Η παραγωγή, πάντως, του λιθίου φαίνεται να μην είναι εντελώς αθώα, κάτι που λίγο πολύ ισχύει για οποιαδήποτε εξόρυξη, η οποία με κάποιο τρόπο θα επηρεάσει το περιβάλλον. Ένα μεγάλο ερώτημα είναι βέβαια τί ακριβώς ισχύει στην περίπτωση του λιθίου.
Στις παρακάτω γραμμές παραθέτουμε κάποιες ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά με το νέο «αντικείμενο του πόθου» για τις αυτοκινητοβιομηχανίες που προωθούν – αναγκαστικά πλέον – την ηλεκτροκίνηση.
Πού υπάρχει λίθιο;
Τα μεγαλύτερα γνωστά αποθέματα λιθίου στον κόσμο, 8,0 εκατομμύρια τόνους, διαθέτει η Χιλή, ακολουθούμενη από την Αυστραλία (2,7 εκατομμύρια τόνοι), την Αργεντινή (2,0 εκ. τόνοι) και την Κίνα (1,0 εκ. τόνοι), ενώ μικρότερες ποσότητες από την πολύτιμη αυτή πρώτη ύλη διαθέτει, στην Ευρώπη, η Πορτογαλία. Συνολικά, τα παγκόσμια αποθέματα εκτιμώνται σε 14 εκ. τόνους, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 165 φορές την παραγωγή του 2018.
Ποιος είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός λιθίου;
Η Αυστραλία ήταν με διαφορά ο πιο σημαντικός προμηθευτής λιθίου, με 51.000 τόνους το 2018, μπροστά από τη Χιλή, που ακολούθησε με 16.000 τόνους, την Κίνα με 8.000 και την Αργεντινή με 6.200 τόνους, σύμφωνα με στοιχεία του USGS (United States Geological Survey).
Πόσο διαφέρουν οι μέθοδοι εξόρυξης;
Το λίθιο της Αυστραλίας προέρχεται από την εξόρυξη μεταλλευμάτων, ενώ στη Χιλή και την Αργεντινή από τις ερήμους αλατιού, που στα αγγλικά ονομάζονται salars. Πιο γνωστή από τις ερήμους αυτές είναι η περίφημη Atacama. Η εξόρυξη της πρώτης ύλης από τις ερήμους γίνεται με τρόπο που σε κάποιο βαθμό θυμίζει την παραγωγή μαγειρικού αλατιού: το αλμυρό νερό – το οποίο περιέχει λίθιο σε αναλογία από μερικές εκατοντάδες ppm (parts per million – μέρη ανά εκατομμύριο) έως 7.000 – μεταφέρεται από υπόγειους ταμιευτήρες στην επιφάνεια και αφήνεται να εξατμιστεί σε μεγάλες κοιλότητες (αλυκές) μέχρι να φτάσει κάποια ορισμένη πυκνότητα. Στη συνέχεια, το αλατούχο διάλυμα που απομένει υποβάλλεται σε επεξεργασία μέχρι να παραχθεί το κατάλληλο για χρήση σε μπαταρίες λίθιο.
Προκαλεί βλάβη η εξόρυξη λιθίου;
Υπάρχουν κάποιες επικριτικές αναφορές για την εξόρυξη λιθίου από τις ερήμους αλατιού. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Volkswagen, σε ορισμένες περιοχές, παρατηρείται αυξανόμενη ξηρασία, η οποία αποτελεί απειλή για την κτηνοτροφία και μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή της βλάστησης. Ωστόσο, σύμφωνα με την γερμανική εταιρία δεν είναι ακόμα σαφές σε ποιο βαθμό η ξηρασία σχετίζεται με την εξόρυξη λιθίου. «Το ότι δεν απαιτείται πόσιμο νερό για αυτή καθαυτή την παραγωγή λιθίου είναι κάτι που δεν αμφισβητείται. Αυτό που αμφισβητείται, από την άλλη πλευρά, είναι ο βαθμός στον οποίο η εξόρυξη αλμυρού νερού οδηγεί σε εισροή γλυκού νερού και επομένως επηρεάζει τα υπόγεια ύδατα στην άκρη των ερήμων αλατιού. Οι υπόγειες ροές νερού στην έρημο Atacama της Χιλής, για παράδειγμα, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ασφαλή συμπεράσματα, δεν έχουν ακόμα διερευνηθεί επαρκώς. Να σημειωθεί ότι εκτός από την εξόρυξη λιθίου, πιθανοί παράγοντες επηρεασμού του μικροκλίματος είναι η εξόρυξη χαλκού, ο τουρισμός, η γεωργία και η κλιματική αλλαγή» σημειώνεται στην ενημέρωση της Volkswagen, στην οποία διαφαίνεται και μία προσπάθεια να μετριαστούν οι αρνητικές εντυπώσεις που προκαλεί η γενική αίσθηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της παραγωγής λιθίου.
Πως αποκτά η Volkswagen το λίθιο που χρειάζεται;
Η Volkswagen συνεργάζεται στενά με τους προμηθευτές μπαταριών για να εξασφαλίσει τη χρήση βιώσιμης εξόρυξης λιθίου στην αλυσίδα εφοδιασμού. Πέρυσι, η Volkswagen ολοκλήρωσε ένα αρχικό Μνημόνιο Κατανόησης (Memorandum of Understanding) με την κινέζικη εταιρεία Ganfeng, προμηθευτή λιθίου. Η Ganfeng αποκτά την πρώτη ύλη, μεταξύ άλλων, από διάφορα ορυχεία στην Αυστραλία. Στα ηλεκτρικά μοντέλα της Volkswagen χρησιμοποιείται επίσης λίθιο από τη Χιλή.
Πώς αντιμετωπίζει η Volkswagen τις επικρίσεις σχετικά με την εξόρυξη λιθίου;
Στο ενημερωτικό δελτίο που λάβαμε από την Volkswagen επισημαίνεται ότι η γερμανική εταιρία «…κάνει τις δικές της έρευνες για να αποκτήσει τη δική της γνώση και τεκμηριωμένη άποψη σχετικά με την παροχή νερού στην έρημο Atacama στη Χιλή, με την υποστήριξη ανεξάρτητων ειδικών. Επίσης, όλοι οι προμηθευτές της Volkswagen υποχρεούνται με βάση τις συμβάσεις που έχουν υπογραφεί να τηρούν υψηλά περιβαλλοντικά και κοινωνικά πρότυπα. Αυτό ισχύει και για τους προμηθευτές λιθίου. Ο στόχος είναι να εξασφαλιστεί ένας βιώσιμος εφοδιασμός όλων των πρώτων υλών. Για το σκοπό αυτό, η Volkswagen συμμετέχει επίσης σε οργανισμούς όπως η Πρωτοβουλία Υπεύθυνων Ορυκτών (Responsible Minerals Initiative) και η Παγκόσμια Συμμαχία Μπαταρίας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (World Economic Forum’s Global Battery Alliance).»
Ποια θα είναι η ζήτηση λιθίου στο μέλλον;
Μόνο το Volkswagen Group σκοπεύει να διαθέσει στην αγορά περίπου 26 εκατομμύρια πλήρως ηλεκτρικά οχήματα, μέχρι το 2029. «Η πρώτη ύλη παραμένει μακροπρόθεσμα σημαντική», λέει ο βραβευμένος με βραβείο Νόμπελ Μ. Stanley Wittingham, ο οποίος θεωρείται ότι έβαλε τα επιστημονικά θεμέλια για τις μπαταρίες που χρησιμοποιούνται σήμερα. «Το αναγκαίο συστατικό για υψηλής αυτονομίας μπαταρίες θα είναι το λίθιο για τα επόμενα 10-20 χρόνια», συνεχίζει. Μακροπρόθεσμα, μεγάλο μέρος των χρησιμοποιούμενων πρώτων υλών θα ανακυκλωθεί – κάτι που θα μειώσει την ανάγκη για περαιτέρω εξόρυξη λιθίου. Ωστόσο, αυτό είναι κάτι που αναμένεται να γίνει αισθητό μετά το 2030, όταν δηλαδή οι ήδη χρησιμοποιημένες μπαταρίες θα αρχίσουν να επιστρέφονται σε μεγάλες ποσότητες.
Angelos Papapaschalis
Add comment